İctimai Palata çökür?

Son aylar müxalifətin əsas güc mərkəzlərindən biri kimi tanınan İctimai Palatada baş verən proseslər həm iqtidar analitiklərinin, həm də müxalifət mənsublarının diqqət mərkəzində olsa da, əksəriyyət bu fikirdəydi ki, bu qurum yaxın aylarda iflasa uğrayacaq. Təəssüf ki, bu nəhs proqnoz özünü doğrultmağa başlayıb və İP-dan istefalar gündəmin müzakirəsinə çevrilib. Bu qurumdan ən son istefa tanınmış politoloq Ərəstun Orucludan gəldi.

Politoloq şəxsi bloqunda yazıb ki, “Oktyabrın 17-də İctimai Palatadan istefa qərarımı açıqladıqdan sonra gələn reaksiyalar göstərdi ki, bu istefaya səbəb olmuş göstərdiyim səbəblər ya yetərli olmayıb, ya da onlar hamını qane eləməyib və bu səbəbdən də istefam ətrafında ən müxtəlif mülahizələr yürüdülür ki, bunu da normal qarşılayıram. Odur ki,hər şeydən öncə bu fakta diqqət yetirən, istefam ətrafında müzakirələrdə iştirak edən hər kəsə səmimi təşəkkürümü bildirirəm! Eyni zamanda, ünvanıma təhqirlər və ittihamlar yağdıranları isə bir qədər səbrli və dözümlü olmağa çağırıram. Mənim istefamın eyni gündə İctimai Palatanı tərk etmiş Müsavat başqanının müşaviri hörmətli Yadigar Sadıqovun istefası ilə heç bir əlaqəsi yoxdur və bu istefaların səbəbləri də tam fərqlidir.
Mənim istefa qərarım son 2 ayda tədricən yetişən bir qərar idi və onu prezident seçkilərinə hazırlıq kimi dəyərləndirənlərə də birbaşa demək istəyirəm ki, mən 2013-cü il prezident seçkilərində iştirak haqda qərar versəm, bunu açıq və birbaşa elan edəcəyəm. İstefanın səbəbləri bundan qat-qat ciddidir, sadəcə ola bilsin ki, demokratik dəyərlərə fərdi yanaşmalar fərqli olduğundan burda bir anlaşılmazlıq üzə çıxır.
Beləliklə, əsl səbəblər haqda elə istefa bəyanatımda yazmışdım və indi də bunlara bir qədər aydınlıq gətirim. 2000-ci ildən bəri heç bir siyasi partiyanın, qurumun üzvü olmamişdım və İctimai Palataya üzv olanda da ümid edirdim ki, partiya təmsilçilərilə yanaşı bu quruma qatılan çoxsaylı bitərəf (partiyasız) fəalların da birgə səyi nəticəsində prinsipcə yeni, səmərəli və kollegial fəaliyyət göstərən bir hərəkat formalaşa biləcək. Tam məsuliyyətlə deyirəm ki, İctimai Palata milli-azadlıq hərəkatından sonra özündə cəmiyyətin ən müxtəlif kəsimlərinin təmsilçilərini birləşdirən, geniş ictimai-siyasi spektrə malik bir qurum kimi yaranmışdı. Bu isə onun şansları ilə yanaşı, həm də üzərinə düşən tarixi vəzifələri və tarixi məsuliyyəti artırırdı. Bu baxımdan qurum ictimai maraqları ifadə edən aparıcı kütləvi bir hərəkata çevrilə bilərdi.
Lakin təəssüf ki, bu baş vermədi, əksinə İctimai Palata partiya, qrup və fərdi maraqların mübarizəsi meydanına çevrilməyə başladı. O, demokratik qurum ola bilmədi və fəaliyyətində rasionallıq ortaya qoymağa müvəffəq olmadı. Qərarların qəbulunda kollegiallıq yarada bilmədi, adından bəlli olduğu kimi, koordinasiya funksiyasını yerinə yetirməli olan Koordinasiya Şurası isə de-fakto İctimai Palatanın qərarverici qurumuna çevrildi. Demokratik dəyərlər uğrunda mübarizəni məhəlli maraqlar uğrunda pərdəarxası çəkişmə və yarışma meylləri əvəz etdi. Yeni Azərbaycan partiyasının Avropa Parlamentinin bəlli qətnaməsinə etiraz məktubunun imzalanması məsuliyyətinin İctimai Palata ilə bölüşdürülməsi isə beynəlxalq aləmdə həm partiyaların, həm də İP-nın nüfuzuna son dərəcə ciddi zərbə oldu.
Nəhayət, 2012-ci ilin payızında baş verənlər göstərdi ki, artıq İctimai Palata tam olaraq böhrana düşüb və ölkədə mövcud olan siyasi partiyaların onlardan daha uğursuz modelinə çevrilib, bu isə heç bir halda ölkədə müsbət dəyişikliyə aparan yol ola bilməz. Olsaydı, bu elə keçən 19 ilin ərzində baş verərdi.
Son 2 ayda İctimai Palata ilə hakimiyyət arasında guya danışıqlar getməsi haqda mətbuatda, cəmiyyətdə yayılan məlumatlara və mülahizələrə bir dəfə də olsun təkzib verilmədi, münasibət bildirilmədi, əksinə mediadan yayınma tendensiyaları artdı. Mən əsla iddia eləmirəm ki, bütün bunlar həqiqətdir və medianı bu cür fikirlər yaymaqda suçlamıram da (istənilən mülahizələr, məlumatlar yaymaq medianın müqəddəs hüququdur), amma belə məlumatların təkzib edilməməsi İctimai Palatanın cəmiyyətdə onsuz da bir o qədər yüksək olmayan nüfuzuna ciddi xələl gətirdi. Bunu sadəcə görməyə çalışmaq lazımdır.
Nəhayət, bütün bu sadaladıqlarım İctimai Palatanın ölkədə demokratik islahatlar uğrunda mübarizəyə başçılıq edən quruma çevrilməsinə ciddi manelər yaratdı və ümumiyyətlə bu missiyanı artıq bitirmiş oldu.
Belə olan halda isə İctimai Palata üzvlüyündə qalmağın özünün səmərəsiz və qeyri-rasional göründüyündən mən bu qurumdan istefa vermək qərarına gəldim. Məgər bütün bunlar istefa üçün yetərli deyildimi?”
Ən qəribəsi budur ki, adlarını açıqlamasaq da, müxalifətin tanınmış bir neçə ünlü simasına İctimai Palatada baş verənləri şərh etmək xahişi ilə üz tutsaq da, hərəsi bir bəhanə altında suallarımızdan yayındı.
Vətəndaş və İnkişaf Partiyasının sədri Əli Əliyevin sözlərinə görə, “İctimai Palatada baş verənlər gözlənilən idi və biz bunu öncədən də proqnozlaşdırmışdıq. Çox təəssüflər olsun ki, proqnozlarımız doğruldu. Bu qurum ictimaiyyətin əsas gücünü özündə cəmləşdirmək və yönəltmək iddiası ilə siyasi meydana çıxsa da, iddialarını gerçəkliyə çevirmək gücündə ola bilmədi. Orada yetərincə nüfuzlu xadimlər təmsil olunurdu və hazırda onlar buranı tərk etməkdədirlər”.
Partiya sədrinin fikrincə, “İctimai Palata birinci növbədə öz adına layiq ola bilmədi, yəni ictimailəşmə potensialı ortalığa qoya bilmədi. Qurumda fikir azadlığı və sərbəstliyi olmadığından onun təşəkkül prosesi tədricən ayrı-ayrı qrupların monopoliyasını təmin etmək xətti götürdü, nəticəsi isə göz qabağındadır. Məhz bu tendensiyaları əvvəldən müşahidə etdiyimizə görə biz partiya olaraq bu qurumla əməkdaşlıq etmədik”.
Natiq