9 fevral 2015-ci ildə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı ilə Cavid Qurbanov "Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC-yə yeni rəis təyin olundu. Ötən bir illik müddətin dəyərləndirilməsi, görülən işlərlə bağlı C.Qurbanovla görüşüb, müsahibə götürdük. Həmin söhbətin son bölümünü təqdim edirik:


- Cavid müəllim, vaxtaşırı mediada və sizin çıxışlarınızda "Şərq-Qərb", "Şimal-Cənub" beynəlxalq nəqliyyat marşrutu haqda danışılır. Qıraqdan bu, xeyli sirli-sehirli görünür. Bu marşrutları tutaq ki, peşəkarlar, sahə mütəxəssisləri bilir. Bəs sıravi oxucunun başa düşdüyü səviyyədə bunun açmasını necə verərdiz?

- Öncə "Şimal-Cənub" beynəlxalq nəqliyyat marşrutundan danışaq. Rəsmi statistikaya görə, dünyada 7 milyard insan yaşayır. Üst-üstə bunun hardasa 4 milyardı Hindistanla, Çindədir. 100 milyon yük Avropaya təkcə Çindən göndərilir. İdxal və ixrac.

- Hansı marşrut üzrə?

- Avrasiya məkanında üç marşrut var. Biri dənizlədir. Mumbaydan - Bombey deyirdilər - tərpənir, gəlir çıxır Avropaya - Helsinkiyə, Frankfurta, Rotterdama. İkinci marşrut Rusiyanın üzərindən gedir. Çinin üzərindən çıxır, Rusiyanın üzərindən gedir. 15-20 günlükdür. Orda da soyuqdur, Sibirdir, əlverişsiz hava şəraiti var. Üçüncü marşrut isə bizim üzərimizdəndir - qədim ipək yolu. Bunu biz sizinlə düşünməmişik. Dədə-babalarımız dörd min il bundan qabaq bunu yaradıblar. Şəxsən özüm Çində 2 min illik tarixi olan xəritəni görmüşəm. Xəzərin böyründən keçib gedən xəritədir. Bu, əvvəldən dəvələrin qoyduğu izdir. Sadəcə, dəvə izini dəmir yolu ilə əvəz etmişik.

- O necə olur?

- Bu, Çindən gəlir, bizim üzərimizdən keçib Avropaya gedir. Əgər cənub-şimal deyiriksə, o xətt Hindistandan gəlir, İranın üzərindən keçir, Astaradan keçməklə, Rusiyanın ortasına gəlməklə Helsinkiyə gedib çıxır.

- Barəsində danışdığınız bu layihə neftdən itirdiyimiz gəlirləri bərpa edə biləcəkmi?

- Bizdə ümumi daxili məhsulun həcmi təqribən 75 milyardın üzərindədir. Neftin verdiyi gəlirlər qədər gəlir verə bilmərik. Çünki qiymət fantastik artdı. Amma biz ölkəmizi neftsiz yaşamaq dövrünə öyrətməliyik. Bunlardan biri də transnəqliyyat dəhlizləridir. Biz də bu dəhlizlərlə məşğul olmalıyıq. Həm kənd təsərrüfatının inkişafı, həm turizm, həm də bu dəhlizlərin inkişafı gələcəkdə iqtisadiyyatımızı şərtləndirən 3 mühüm amildir.

- Ötən ay Bakıda beynəlxalq tədbir oldu. Bir neçə ölkənin dəmir yolu idarələrinin rəhbərlərinin iştirakı ilə toplantı keçirildi, bəzi razılaşmalar əldə edildi. Onların yaxın perspektivdə işlək mexanizmə çevrilməsi nə yerdədir?

- Biz nə razılaşdırdıq? Məsələlərə keçici tarif siyasəti ilə baxırıq. Dəmir yolları idarələri öz aralarında, o cümlədən də gəmiçiliklər, limanlar yüklərin koridorlara dəvət və cəlb olunması üçün qiymətlərin tənzimlənməsinə baxırıq. Hər kəs öz sahəsində mümkün olan qədər qiymətləri aşağı salıb, prosedurların asanlaşdırılmasını nəzərə alıb, yüklərlə bağlı əməkdaşlıq sazişləri imzaladıq. Özümüz aramızda "Transxəzər" marşrutu üzrə koordinasiya şurası düzəltmişik. O şuraya Qazaxıstan, Qazaxıstanın dəmir yolu, Qazaxıstanın limanları, Azərbaycan dəmir yolu, Azərbaycan limanı və gəmiçiliyi, o cümlədən Qazaxıstan gəmiçiliyi, eləcə də Gürcüstanın dəmir yolu, Gürcüstan limanları daxildir.



"Kəlbəcərli girovlarla bağlı nə lazımdır olunur - həm dövlət səviyyəsində, həm də şəxsən mən özüm. Bundan artıq nəyə gücüm çatır ki?"


- Neçə ölkədir?

- Dörd ölkə daxildir. Ukrayna, Gürcüstan, Azərbaycan, Qazaxıstan. Hazırda bizə Bolqarıstan, Rumıniya, Türkiyə qoşulmaq istəyir.

- Bunun iqtisadi səmərəsi nə olacaq?

- Bu, daşımanı asanlaşdırmaq, çevikləşdirmək üçündür. Məsələn, siz gəlmisiz yük daşımağa. Mənimlə danışanda bilirsiniz ki, bütün marşrut üzrə yükün qiymətini "Azərbaycan Dəmir Yolları" Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin ekspeditoru müəyyən edə bilər. Çünki əvvəlcədən biz vahid tarif siyasətini müəyyənləşdiririk.

- Yanvarda beynəlxalq marşrut üzrə ilk eşelon Bakı dəniz limanından Çinə yola salındı. Bunu mətbuatda "ilk qaranquş" adlandırdınız. Həmin o "qaranquş" öz yuvasına rahat oturdumu?

- Rahat oturdu. Hazırda o işlər çox rahat gedir. Qazaxıstanla Çin arasında 600 milyon dollarlıq Çin dövlətinin sərmayəsi ilə terminal tikilir. Çin bunu idxal yox, ixrac üçün nəzərdə tutub. Əslində bu terminal bizim daşımaçılıq yollarımız üçün tikilir. Hazırda iqtisadiyyatın zəiflədiyi, neftin qiymətinin aşağı düşdüyü dönəmdə hər kəs ixraca çalışır. Biz də düşünürük ki, bu, iqtisadi inkişafın aşağı düşməsi yüklərin azalması ilə müşayiət olunmasın, əksinə, tranzitin çoxalması baş versin.

- Son aylar ADY və siz müxtəlif beynəlxalq şirkətlərlə - Rusiya, Çin və Avropa ölkələrinin nümayəndələri ilə görüşlər keçirirsiz. Nəticələr necədir?

- Hər şey əladır, bizimlə razılaşırlar. Əsas məsələlərdən biri budur ki, özümüz ortaya yeni məhsul qoyduq - Cənub-Qərb marşrutu. Bu, bir. İran şirkətləri, dəmir yolları ilə danışıqlar aparırıq, bu iki. Moskvada da görüşlər keçirilir. Orda da Şimal-Cənub marşrutu ilə maraqlanırlar. Rusiya, Gürcüstan şirkətləri ilə görüşdük. İsveçrədə də görüşlərimiz oldu. Türkiyənin ixracat birliyinin rəhbərini Azərbaycana dəvət etmək istəyirik. Ümumiyyətlə, ölkə rəhbərliyinə məruzə edəndən sonra mart ayında xarici iş adamları, daşımaçılarla birlikdə Azərbaycanda geniş toplantı keçirmək fikrimiz var. Yükümüzü 25-28 milyon tona çatdırsaq, bu, Azərbaycan üçün təqribən 2025-ci ilə qədər 300 milyon dollar gəlir verə bilər. Xərcləri və vergini çıxandan sonra qalan gəlirdən söhbət gedir. Üstəgəl, bu, bizim çox minimal hesablamalarla ortaya çıxardığımız rəqəmdir. Yəni gəlir bundan çox ola bilər ki, az olmayacaq.

- Siz həm də millət vəkilisiniz. Milli Məclisin İqtisadi siyasət komitəsində təmsil olunursuz. İndi əsas müzakirə mövzusu da iqtisadiyyatdakı məlum geriləmələrdir. Azərbaycan bu böhrandan necə çıxacaq?

- Bir Azərbaycan el məsəli var: "Allahsız yerdə otur, ağsaqqalsız yerdə oturma". Hesab etmirəm ki, Azərbaycanda qorxulu nəsə var. Ölkəmizdə iqtisadi tənəzzül yoxdur. Dünyada baş verən böhranın bir ucu da bizə toxunub.

- Bəzi ekspertlər deyirlər ki, İlham Əliyev ölkəsini 7 il bu böhrandan qorudu.

- Düz deyirlər. Birinci nəyi unutmamaq lazımdır? Bizim stabil siyasətimiz, böyüyümüz, bu siyasəti idarə edib, aparan liderimiz var. Söhbət bu komandanı idarə edən cənab prezidentdən gedir. İlham Əliyev bu siyasətin çat verməsinə imkan vermədi.



- Çat harda verə bilərdi?

"Ziya Məmmədovla bayramdan-bayrama salamlaşırıq. Aramızda əvvəlki münasibət yoxdur"


- Nankor adamlar vardı ki, "mən bu ölkə üçün, prezident üçün sinəmi qabağa verərəm" deyirdi. Amma bir az yoxlanandan sonra üzə çıxdı ki, onlar başqa işlərlə məşğuldur.

- Deməli, siz müxalifəti, mətbuatı, QHT-ləri yox, hakimiyyətin içindəki qrupu nəzərdə tutursuz...

- Bilirsiz, müxalifət olanda da gərək sağlam olasan. Fikir verin, Türkiyə-Rusiya münasibətləri bir qədər gərginləşib, amma Türkiyədə müxalifət də daxil olmaqla, hər kəs iqtidarın ətrafında cəmləşib.

- Cavid müəllim, mümkünsə mövzudan yayınmayaq. Bayaq dediniz ki, sinəsinə döyüb, "mən bu ölkə üçün, prezident üçün sinəmi qabağa verərəm" deyənlərin başqa işlərlə məşğul olduğu üzə çıxdı. Kim idi onlar?

- Mən deyirəm ki, bu insanların bir neçə faizi iqtisadi zəlzələnin birinci dalğası baş verən kimi özünü büruzə verdi.

- Nə şəkildə büruzə verdi?

- Mətbuat bunu çox yaxşı bilir, bu barədə çox yazıb. Ad çəkmək istəmirəm. Banklarda olan məsələlər, dövlətin içində olan vəzifəlilərin etdikləri, rayonlarda iğtişaş törətmək istəyənlər...

- Necə hesab edirsiniz, rayonlardakı iğtişaşlar planlı, sistemli şəkildə, kimlərinsə diqtəsi ilə baş tutdu?

- Hesab etmirəm ki, planlı şəkildə idi.

- Kimlərinsə provokasiyası ilə ola bilərdimi?

- Hər halda, çalışdılar ki, nəsə qarışdırsınlar. Amma dövlət var, dövlətçilik var. "Axırıncı aşırım" filmində deyilən kimi, "dövlətin topu var, tüfəngi var". Artıq bu dövlət 1993-cü ildəki dövlət deyil. Hər şeyi, hər gücü var.

- Dövlətin topu-tüfəngi yəqin ki, xalqa qarşı tuşlanmaz, dövləti qarışdırmaq istəyənlərə qarşı tuşlanar.

- "Top-tüfəngi var" məcazi mənada işlənmiş sözdür. Burda söhbət dövlətin gücündən, siyasi iradəsindən gedir. Dövlət artıq formalaşıb, özünü tanıyır.

- Məlum MTN əməliyyatından sonra mediada çoxlu sayda məlumatlar yayıldı. Onlardan bəziləri təsdiqləndi, bəziləri təkzib olundu. Bu məlumatlardan biri də o idi ki, sabiq nazir Eldar Mahmudov və onun keçmiş komandası bəzi nazirlərdən, komitə sədrlərindən, yüksək vəzifədə olan məmurlardan haqq alırmış. Anadolu türkləri demiş, sizə də bulaşıblarmı, buna cəhd ediblərmi?

- Onların mənə bulaşmağa heç haqqı, imkanı da yox idi. Məlum səbəblərə görə bulaşa bilmirdilər. Bircə dəfə xırda bir məsələ olmuşdu. O da aydınlaşdı, bitdi getdi. Amma mənim üstümə yerisinlər, məndən nəsə istəsinlər... belə şey olmayıb.

- Hiss edirəm ki, bu mövzuda çox dərinə getmək istəmirsiniz...



- Məhkəmə olmadan insanları cinayətkar adlandırmaq doğru yanaşma deyil. Sadəcə, sədaqət yaxşı şeydir. Bu proseslərdə kimin sadiq olub-olmadığı bilindi.

- Cənab prezident də bunu bildimi?

- Bilməsə, elə tədbirlər görməzdi ki.

- Ermənilərin girov saxladığı Şahbaz Quliyev və Diqəm Əsgərovla bağlı son durum necədir? Kəlbəcərdən olan deputat kimi bu prosesi yəqin yaxından izləyirsiz. Onların girovluqdan azad edilməsi istiqamətində Azərbaycan dövlətinin fəaliyyəti qaneedicidimi?

- Bizim Kəlbəcərdə Geştək kəndi var. O kənddə iki qardaş, iki pəhləvan olublar. O qədər güclü olublar ki, körpü tirlərini çiyinlərinə alır, atıb-tuturmuşlar. Bir gün qohumlarından birini sel aparırmış. Bu qardaş atla birgə seldə boğulmaqda olan qohumunu xilas edir. Amma günlərin bir günü Əzrayıl gəlib, onu aparanda deyib ki, buna mənim gücüm çatmır, Allahın işidir. Bu məsəli niyə çəkdim? Bu bəla tək Dilqəmin və Şahbazın bəlası deyil. Bu, ermənilərin əsrlərdir bizə qarşı apardığı siyasətdir.

Bu bəla təkcə Dilqəm və ya Şahbazla bağlı olsa, çarə taparıq, gedərik, həll edərik. Bunun həll yolunu ən mükəmməl formada edəcək insan ölkə başçısı cənab İlham Əliyevdir. O da məsələni konkret qoyur: dəfələrlə xarici işlər naziri məsələni qaldırıb. Mən Kəlbəcərdən olan millət vəkili kimi məsələni mediada səsləndirirəm, gündəmdə saxlayıram. Bundan artıq nəyə gücüm çatır ki?

Necə edim ki, o girovları onların əlindən alım? İndiki məqamda isə ailəsinə yardım edə bilərəm, onu edirəm. Qohum-əqrəbasına da həmçinin. Ondan artığı mənim gücüm xaricindədir, gəlin səmimi danışaq. Bunun arxasında məkrli erməni siyasəti dayanır. Onlar hansı haqla Dilqəm və Şahbazı tutublar? Hansı haqla bizim torpaqlarımızı zəbt ediblər?

- Onlardan birinin özü, digərinin isə həyat yoldaşı Rusiya vətəndaşıdır. Bu faktdan istifadə edib, problemin həlli istiqamətində irəliləyiş əldə etmək olarmı?



"Yükümüzü 25-28 milyon tona çatdırsaq, bu, Azərbaycan üçün minimum 300 milyon dollar gəlir verə bilər"


- Rusiyadan vəkilə qədər tutmuşam. Ordan vəkil tapdıq ki, sizin vətəndaşınızdır, müdafiəni də siz edin. "Xərclərini öz boynumuza götürməyə hazırıq" dedik. Amma hələlik alınmır. Siyasi məsələ olduğu üçün hüquqi addımlar kifayət etmir. Siz Rusiyanın Ermənistana münasibətini bilirsiniz. Hər şey o məqamla bağlıdır.

- Bir vaxtlar yaxın münasibətdə olduğunuz və eyni strukturda çalışdığınız Ziya Məmmədovla münasibətləriniz hazırda necədi?

- Biz Ziya Məmmədovla 18 il birgə çalışmışıq. Ziya müəllim mənim həyatımda hansısa bir rol oynayıb. Amma bu gün məsləhət olunub ki, biz bir yerdə çalışmayaq. O, cənab prezident tərəfindən ölkənin bir nazirliyinə rəhbər təyin olunub. Mən də bir qurumun rəhbəriyəm. Bizim hər ikimizin bir məqsədi, amalı olmalıdır ki, ölkə başçısına, dövlətə xidmət edək. Onunla münasibətim digər nazirlərlə olduğu kimidir.

- O dostluq, əvvəlki münasibət qalmayıb...

- Mən onun xətrini hər zaman istəmişəm. Zamanında birgə çalışmışıq, indi ayrı-ayrı çalışırıq. Deyim ki, gedişimiz-gəlişimiz var, yoxdur. Bayramdan-bayrama salamlaşırıq. Amma bir-birimizə pisliyimiz yoxdur.

- Münasibətlərin əvvəlki kimi olmamasına kadr sahəsindəki struktur dəyişikliklər səbəb ola bilər? Onun səlahiyyətindəki bir struktura müstəqillik verilməsi və sizə həvalə olunması... Bununla bağlı sizə hər hansı irad, inciklik bildirməyib?

- Mənə elə bir irad etməyib. Bu qərar dövlət başçısının qərarıdır. Belə məsləhətdir, belə olub.

- Daim iş başında, xarici səfərlərdə, görüşlərdə olursunuz. Əslində kənardan baxanda məmurlara hamı həsəd aparır. Gerçəkdən həsəd aparılacaq həyatınız varmı? İstirahətə, şəxsi həyata ayırmağa bol zamanınız olurmu?



- Gerçəkdən həsəd aparılacaq deyəndə... Karneginin bir sözü var. Deyir ki, "mənim atamın atları var idi. O, atı ilə yarışa çıxmışdı. Mənim atamın atı birinci gəldi. Onda atam sevinirdi, at yox. Yarışı udan atdır, sevinən sahibdir". İnsan o biri canlılardan onunla fərqlənir ki, seçilmək istəyir. Əgər sən həyatında kiməsə, nəyəsə yararlı olursansa, artıq o, sənin həyatının mənasıdır. Mən də hesab edirəm ki, yaxşı nəslin övladıyam, dəyərli bir atam var, qəhrəman bir anam var, çox gözəl övladlarım, nəvələrim var. Həyatıma rövnəq verən gözəl həyat yoldaşım var. Onunla həm dostam, həm sirdaşam, həm bərabər həyatımızı bölüşürük. 2 gün bundan qabaq həftə sonu nəvələrim bizə qonaq gəlmişdi. Onların verdiyi sevinci başqa nə əvəz edə bilər axı? Biz həm insanlara yararlı ola biliriksə, ailəmizin içində xoşbəxtiksə, gülərüz nəvələrimizi, sağlam övladlarımızı, valideynlərimizi yanımızda görə biliriksə, başqa nə lazımdır insana?

"Atamla aramızda çox ciddi pərdə var. İki il bundan öncəyə qədər onun yanında əlimə qədəh almırdım"


- Yəni siz xoşbəxtliyin tablosunu olduqca sadə rənglərlə çəkdiniz. İnsanlar bəzən xoşbəxtlik anlayışını çox mürəkkəbləşdirirlər.

- Xeyr, elə deyil. Xoşbəxt olmaq üçün sadə olmaq lazımdır. Hər şeydə bir xoşbəxtlik axtarmaq lazımdır. Həyat çox qısadır, onu çox mürəkkəbləşdirmək lazım deyil. Bəhanə axtarmaq lazım deyil.

- Qrafikiniz necədir? Günə necə başlayıb, necə yekun vurursunuz?

- Səhər 7-də yuxudan oyanıram. Bu, 25-30 ildir belədir. Oyanan kimi ilkin olaraq elektron ünvanıma baxıram. "Yeni Müsavat"a və digər qəzetlərə, saytlara baxıram. Əsasən başlıqlara baxıram.

- İlk təmas mətbuatla başlayır...

- Bəli, mətbuatla. Rəsmi xəbərləri oxuyuram. 10-15 dəqiqə çəkir bu. Öz sahəmizə aid olan xəbərləri izləyirəm. Ardınca hazırlaşıb çıxıram. 8.50-9.10-da işə gəlirəm. Görürsüz, qrafikim ağırdır. Görüşlər, danışıqlar. Gündüz yemək yemirəm, bir alma yeyirəm. Yemək yeməklə aram yoxdur, üstəgəl, son vaxtlar bir az kilo almışam, ondan xilas olmaq istəyirəm. (gülür)

- Spirtli içkilər necə, istifadə edirsizmi?

- Özümə heç nəyi qadağa qoymuram. Heç nəyi də normadan artıq istifadə etmirəm. Rəhmətlik Şəmşir babam deyir ki, "bal da olsa, qədərindən bir tikə artıq yemə. Tamah səni bəndə salar, xeyirxahlıq əldən gedər".

- Atanız Qənbər müəllimlə münasibətləriniz çoxmu pərdəlidir? Məsələn, onun yanında içki içirsizmi?

- Bir-iki il olar ki, atamın yanında əlimə qədəh alıram. Ona qədər olmurdu.

- Bu, ondan gələn qadağadır?

- Bu, sadəcə, bizim ailənin ənənəsidir, böyüklərə ehtiramdır.

- Babanızla atanızın münasibətləri necə idi?

- Daha ali bir məhəbbət vardı.

- Atanızın yanında nəvələrinizi qucağınıza alırsızmı?

- Nəvələri hə. Amma zamanında uşaqlarımı atamın yanında qucağıma alıb əzizləməmişəm.

"Onların mənə bulaşmağa heç haqqı, imkanı da yox idi. Cəmi bir dəfə nəyəsə cəhd etdilər, o da alınmadı"


- Siz həm də yaradıcı adamsız, şeir yazırsız. Aşıq Şəmşirin nəvəsinin şeir yazması təbiidir. Bəs saz çalmaq necə?

- Onu da bacarıram.

- Amma kabinetinizdə saz görmürəm.

- Mən burda saz çalmıram axı.

- Yox, simvol kimi...

- Hesab edirəm ki, bura Dəmir Yolu İdarəsidir və burda dəmir yollarının simvolları var.

- Çalğınız necədir?


- Mən Aşıq Ədalət deyiləm, amma orta səviyyədə, özüm üçün dınqıldadıram.

- Cavid müəllim, bu vəzifədən başqa könlünüzə yatan hansı vəzifə var? Tez-tez deyirlər ki, Cavid Qurbanov Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinə başçı gətiriləcək. O vəzifə necədir, bu, necədir?

- Məni bura təyin ediblər. Mən cənab prezidentin əsgəriyəm, bu sahəni düzəltməyə çalışıram. Dəmiryolçulara da yeni-yeni isinişirəm. Mənim bu sahədən xoşum gəlir. Cənab prezident də bizim fəaliyyətimizdən razı qalsa, başımı aşağı salıb, burada öz işimi davam etdirmək istəyərəm. Qismət, sağlamlığımız nə qədər yol versə, o qədər...