Bu gün - 26 iyun Azərbaycanda Silahlı Qüvvələr günüdür. Azərbaycan Ordusunun yaranmasından 99 il ötür.
ADR hakimiyyəti çox yaşaya bilmədiyini kimi 1920-ci ilin aprelində Azərbaycanın Sovet işğalından sonra milli ordu da ləğv edilib.
Ordunun yaradılışı ilə Azərbaycanın Nüdafiə Nazirliyi sistemi də təsis edilib. 1918-ci ilin may ayının 28-də yaradılan ilk kabinədə Azərbaycan hökumətinin müdafiə naziri vəzifəsinə general Xosrov bəy Sultanov təyin edilib.
Azərbaycan Demokratik Respublikasının ordu quruculuğu haqqında tədbirlər planına müvafiq olaraq 1919-cu il noyabr ayının 1-ə qədər ordunun ən mühüm struktur bölmələri və hissələri yaradılıb başa çatdırılmalı idi. Bu müddət ərzində üç polkdan ibarət iki piyada diviziyası, artilleriya diviziyası, xüsusi hissələrin daxil olduğu teleqraf, atlı, pulemyotçu dəstələri, tərkibində üç polk olan süvari diviziyası, hava dəstəsi, dəmir yol batalyonu təşkil edilməli idi.
Vacib məsələlərdən biri Hərbi Nazirliyin yaradılması olub. Hərbi nazir vəzifəsi rəsmi təsis edilməsə də, bu vəzifəni 1918-ci ilin may ayının 28-dən iyun ayının 11-ə qədər Xosrov bəy Sultanov icra edib. Həmin ilin oktyabrın 23-də Hərbi Nazirliyin yaradılması haqqında qərar qəbul edilib. Bu qərar noyabr ayının 7-də rəsmiləşdirilib və hərbi nazir vəzifəsi Fətəli xan Xoyskiyə həvalə edilib. 1918-ci ilin dekabr ayının 26-da rus ordusunda xidmət etmiş rus artilleriya general-leytenantı Səməd bəy Mehmandarov hərbi nazir, həmin ayın 29-da general-leytenant Əliağa Şıxlinski onun müavini, general-leytenant Suleyman Sulkeviç isə baş qərargah rəisi təyin olunub.
1918-ci ildə yenicə yaranmış Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti iyun ayının 26-da ölkənin Milli Ordusunun, silahlı qüvvələrinin yaradılması haqqında qərar qəbul edib. ADR-nin süqutundan sonra Azərbaycanın Milli Ordusu Sovetlər İttifaqının tərkibinə daxil olub.
SSRİ-nin tərkibində olan və müstəqilliyini elan etməmiş Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin qərarı ilə 1991-ci il sentyabrın 5-də Müdafiə Nazirliyi yaradılıb.
Bu posta o zaman Sovet ordusunda tanınmış hərbçi, general-leytenant Valeh Bərşadlı təyin olunub. Müdafiə Nazirliyinin ilk zabitləri isə general Bərşadlı, general-mayor Dadaş Rzayev və general-mayor Arif Salahov və polkovnik Telman Mehdiyev olub.
Yeni yaranmış Müdafiə Nazirliyinin cəmi 1 minik avtomobili, hər zabitin isə cəmi 1 tabel tapançası olmaqla cəmi 4 silahı var olub. Müdafiə Nazirliyinin əsasnaməsi və digər xidməti sənədləri isə zabitlər bütün dəftərxana ləvazimatlarını özləri almaqla evlərində hazırlayırdılar.
Müdafiə Nazirliyi yarandıqdan sonra Silahlı Qüvvələrin yaradılması və komplektləşdirilməsi ilə bağlı gərgin müzakirələr aparılıb.
İlk müdafiə naziri general-leytenant Valeh Bərşadlı ordunun əsasının müqavilə əsasında komplektləşdirilməsinə tərəfdar olub. Bərşadlı o zaman şəxsi heyəti 16 min nəfər olan briqadaların yaradılmasını, hər bir taborun ayrıca nömrələnməsi, döyüş bayrağı olmasını, həmçinin reyd taborlarının yaradılmasını təklif edirdi. Lakin Ali Sovet müzakirələrdən sonra ordunun çağırış əsasında komplektləşdirilməsi barədə qərar qəbul edib. İlk briqada könüllü və çağırışçı heyətlə komplektləşdirilib.
Kimlər Azərbaycanın müdafiə naziri olub?
Mövzunun aktuallığını nəzərə alaraq Azərbaycanın müdafiə naziri vəzifəsini tutmuş şəxslərlə bağlı məlumatları yenidən oxuculara təqdim edirik:
-Azərbaycanın 1918-20-ci illərdə iki müdafiə naziri - Xosrov bəy Sultanov (mülki şəxs) və artilleriya general-leytenantı Səməd bəy Mehmandarov, ikinci müstəqilliyi dönəmində isə 8 müdafiə naziri olub.
İkinci müstəqillik dönəmində 1991-ci ilin sentyabr-dekabr aylarında müdafiə naziri postunda general-leytenant Valeh Bərşadlı çalışıb. (5 sentyabr 1991 - 11 dekabr 1991)
1991-ci il dekabr-1992-ci ilin yanvar aylarında general-mayor Tacəddin Mehdiyev müstəqil Azərbaycanın ikinci müdafiə naziri olub. (11 dekabr 1991 - 17 fevral 1992).
Bu posta daha sonra 1992-ci ilin yanvar-fevral aylarında polkovnik Şahin Musayev, fevral-mart aylarında polkovnik (polis)Tahir Əliyev təyin edilib.
1992-ci ilin mart ayından 1993-cü ilin fevral ayınadək müstəqil Azərbaycanın müdafiə naziri vəzifəsini mülki şəxs Rəhim Qazıyev icra edib. (17 mart 1992 - 20 fevral 1993).
1993-cü ilin yanvar-iyun aylarında isə general-mayor Dadaş Rzayev müdafiə naziri vəzifəsində çalışıb. (20 fevral 1993 - 17 iyun 1993).
1993-cü ilin iyun-avqust aylarında Səfər Əbiyev Müdafiə Nazirliyinə rəhbərlik edib. (17 iyun 1993 - avqust 1993).
Onu 1993-cü ilin avqust-sentyabr aylarında general-mayor Vahid Musayev əvəzləyib. (13 avqust 1993 - 25 avqust 1993).
1993-cü ilin sentyabr ayından 1995-ci ilin fevralınadək isə Azərbaycanın müdafiə naziri vəzifəsində general-leytenant Məmmədrəfi Məmmədov işləyib. (2 sentyabr 1993 - 6 fevral 1995).
Səfər Əbiyev yenidən müdafiə naziri postuna gətirilib. O, 1995-ci ilin fevralından 22 oktyabr 2013-cü ilədək nazir vəzifəsini icra edib.
Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə 22 oktyabr 2013-cü il tarixindən indiyədək general-polkovnik Zakir Həsənov Azərbaycanın müdafiə naziri vəzifəsində çalışır.
Qeyd edək ki, Zakir Həsənov 9 iyun 1959-cu ildə Astara rayonunda anadan olub. 1980-ci ildə Bakı Ali Ümumqoşun Komandirləri Məktəbini bitirib, həmin ildən 1985-ci ilədək Almaniyada yerləşən Sovet Ordusu sıralarında xidmət edib.
1985-ci ildən 1993-cü ilədək SSRİ Müdafiə Nazirliyinin Sibir Hərbi Dairəsinin Altay Hərbi Komissarlığında çalışıb. 1993-2003-cü illərdə Azərbaycan Respublikası Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin Sərhəd Qoşunları Baş Idarəsində xidmət edib, daha sonra Dövlət Sərhəd Xidmətinin Beynəlxalq Əlaqələr İdarəsinin rəisi vəzifəsinə irəli çəkilib.
2003-2013-cü illərdə Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirinin müavini-Daxili Qoşunların Komandanı vəzifəsində çalışıb.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 17 may 2003-cü il tarixli Fərmanı ilə isə general-mayor, 6 may 2005-ci il tarixli Sərəncamı ilə general-leytenant ali xüsusi rütbəsi verilib.
22 oktyabr 2013-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Müdafiə naziri təyin edilib və general-polkovnik rütbəsi verilib.
Alman, ingilis, rus və türk dillərində sərbəst danışa bilir. Ailəlidir. 1 oğlu, 1 qızı var.
azvision.az
.jpg "Hikmət Hacıyev Pakistan səfiri iləgörüşdü")
