BaÂkı-TbiÂliÂsi-Qars dəÂmir ÂyoÂlu xətÂtiÂnin tiÂkinÂtiÂsiÂni uğurÂla baÂşa çatÂdıÂran AzərbayÂcaÂnın dünÂyaÂda müÂhüm nəqÂliyÂyat dəhÂliÂzi kiÂmi mövÂqeÂyi daÂha da möhkəmÂlənÂdi.
"AzərÂbaycan DəÂmir YolÂlaÂrı QaÂpaÂlı SəhmÂdar CəÂmiyÂyəÂtiÂnin sədÂri CaÂvid QurÂbaÂnoÂv "Şərq-Qərb və "ŞiÂmal-CəÂnub nəqÂliyÂyat dəhÂlizÂləÂri laÂyiÂhəÂləÂriÂni də uğurÂla realÂlaşÂdıÂran AzərbayÂcaÂnı bu saÂhəÂdə gözÂləÂyən persÂpekÂtivÂlər baÂrəÂdə danışıb.
Unikal.org C.Qurbanovun "Milli Məclis jurnalına müsahibəsini təqdim edir:
- BaÂkı-TbiÂliÂsi-Qars dəÂmir yoÂlu xətÂtiÂnin siÂyaÂsi, iqÂtiÂsaÂdi səÂməÂrə, süÂrət və vaxt tezÂliÂyi baÂxıÂmınÂdan rəÂqaÂbətÂliÂliÂyiÂni neÂcə dəÂyərÂlənÂdiÂrirÂsiÂniz?
- Müasir dövrÂdə nəqÂliyÂyat AzərÂbayÂcaÂnın iqÂtiÂsaÂdi siÂyaÂsəÂtiÂnin əsas tərÂkib hisÂsəÂsiÂnə çevÂrilÂmişÂdir və AzərÂbayÂcan PreÂziÂdenÂti cəÂnab İl ham ƏliÂyeÂvin daim diqÂqət mərÂkə zinÂdəÂdir. DövÂlət başÂçıÂsıÂnın tapÂşı rıqÂlaÂrı saÂyəÂsinÂdə son ilÂlər ərÂzinÂdə bu saÂhəÂyə iriÂhəcmÂli inÂvesÂtiÂsiÂyaÂlar yaÂtıÂrıÂlaÂraq, buÂraÂda əsl döÂnüş ya ratÂmaq mümÂkün olub. AzərÂbay can yaÂxın persÂpekÂtivÂdə iri tranÂzit və loÂgisÂtik mərÂkəÂzə çevÂriÂləÂcək. Bu məqÂsədÂlə ölÂkəÂdə avÂtoÂmoÂbil, dəÂmir yoÂlu, su və haÂva nəqÂliyÂyat növÂləÂriÂnin ümuÂmi inÂkiÂşaÂfıÂnı təÂmin edə cək stÂraÂteÂji proqÂramÂlar haÂzırÂlaÂna raq tətÂbiq oluÂnur. BuÂnun saÂyəÂsin də AzərÂbayÂcaÂnın tranÂzit ölÂkə kiÂmi cəlÂbÂeÂdiÂciÂliÂyi və nəqÂliyÂyat saÂhəÂsin də rəÂqaÂbətÂliÂliÂyi arÂtaÂcaq. Bu isə əlaÂvə inÂvesÂtiÂsiÂyaÂlaÂrın yaÂtıÂrılÂmaÂsıÂna, yeÂni isÂtehÂsaÂlat saÂhəÂləÂriÂnin və iş yerÂləÂriÂnin açılÂmaÂsıÂna, tiÂcaÂrəÂtin, ümuÂmiyÂyətÂlə, bizÂneÂsin inÂkiÂşaÂfıÂna şəÂrait yaÂraÂdaÂcaq.
BilÂdiÂyiÂniz kiÂmi, AzərÂbayÂcan PreÂÂziÂdenÂti cəÂnab İlÂham ƏliÂyeÂvin təÂşəbÂbüsÂkaÂrı olÂduÂğu və son dövÂrün ən iri nəqÂliyÂyat infÂrastÂrukÂtur laÂyiÂhəÂlə rinÂdən saÂyıÂlan BaÂkı-TbiÂliÂsi-Qars də mir yoÂluÂnun tiÂkinÂtiÂsi arÂtıq yeÂkun laşÂdıÂrıÂlıb və oktÂyabÂrın 30-da yeÂni xətÂtin isÂtisÂmaÂra veÂrilÂməÂsi məÂraÂsiÂmi keÂçiÂriÂlib. Bu dəÂmir yoÂlu xətÂti AvÂro pa ilə AsiÂya araÂsınÂda daÂşınÂmaÂlarÂda böÂyük əhəÂmiyÂyəÂtə maÂlikÂdir. LaÂyi həÂnin taÂriÂxi İpək YoÂlu üzəÂrinÂdə qu rulÂmaÂsı reÂgion ölÂkəÂləÂri üçün onun cəlÂbeÂdiÂciÂliÂyiÂni arÂtıÂrır. BaÂkı-TbiÂliÂsiQars dəÂmir yoÂlu AzərÂbayÂcan, Gür cüsÂtan və TürÂkiÂyə əlaÂqəÂləÂriÂni, əməkÂdaşÂlıÂğıÂnı möhÂkəmÂlənÂdirÂmək lə, araÂlaÂrınÂda tiÂcaÂrəÂtin inÂkiÂşaÂfıÂna BaÂkı-TbiÂliÂsi-Qars dəÂmir ÂyoÂlu xətÂtiÂnin tiÂkinÂtiÂsiÂni uğurÂla baÂşa çatÂdıÂran AzərbayÂcaÂnın dünÂyaÂda müÂhüm nəqÂliyÂyat dəhÂliÂzi kiÂmi mövÂqeÂyi daÂha da möhkəmÂlənÂdi. "Şərq-Qərb və "ŞiÂmal-CəÂnub nəqÂliyÂyat dəhÂlizÂləÂri laÂyiÂhəÂləÂriÂni də uğurÂla realÂlaşÂdıÂran AzərbayÂcaÂnı bu saÂhəÂdə gözÂlə yən persÂpekÂtivÂlər baÂrəÂdə bir neÂçə sualÂla "AzərÂbaycan DəÂmir YolÂlaÂrı QaÂpaÂlı SəhmÂdar CəÂmiyÂyəÂtiÂnin sədÂri CaÂvid QurÂbaÂnoÂva müÂraÂciət etÂdik. 24 Milli Məclis noyabr-dekabr 2017 25 töhÂfə verÂməkÂlə AvÂroÂpa ilə AsiÂya araÂsınÂda yükÂdaÂşıÂmaÂlar sisÂteÂminÂdə mal dövÂriyÂyəÂsiÂnin artÂmaÂsıÂna şəÂrait yaÂraÂdaÂcaq. BaÂkı-TbiÂliÂsi-Qars dəÂmir yoÂlu AzərÂbayÂcan, GürÂcüsÂtan və TürÂkiÂyə araÂsınÂda qarÂdaşÂlıÂğın, döv lətÂləÂraÂraÂsı müÂnaÂsiÂbətÂləÂrin və tiÂcaÂrə Âtin inÂkiÂşaÂfı baÂxıÂmınÂdan təkÂcə daÂşı maÂlar sisÂteÂminÂdə deÂyil, həm də AvÂraÂsiÂya qiÂtəÂsinÂdə səÂnaÂye və kənd təÂsərÂrüÂfaÂtıÂnın, gəÂmiÂçiÂliÂyin, dəÂmir yoÂlu səÂnaÂyeÂsiÂnin və maÂşınÂqaÂyırÂmaÂnın yükÂsəÂliÂşi üçün, eləÂcə də bizÂnes və məşÂğulÂluq saÂhəÂsinÂdə də xüÂsuÂsi təÂsiÂrə maÂlikÂdir.
BaÂkı-TbiÂliÂsi-Qars dəÂmir yoÂluÂnun inÂşaÂsıÂnın həÂyaÂta keÂçiÂrilÂməÂsi iqÂtiÂsa di səÂməÂrəÂliÂlik, süÂrət və vaxt tezÂliÂyi, təhÂlüÂkəÂsizÂlik və etiÂbarÂlıÂlıq baÂxı mınÂdan böÂyük əhəÂmiyÂyət kəsb edir. YükÂdaÂşıÂmaÂlaÂrın həcÂmi 3-cü isÂtisÂmar ilinÂdə 3-5 milÂyon ton, 5-ci isÂtisÂmar ilinÂdə 6-8 milÂyon ton, 10-cu isÂtisÂmar ilinÂdə isə 10 milÂyon ton və daÂha çox proqÂnozÂlaşÂdıÂrıÂlır. 2034-cü ilÂdə 3 milÂyon sərÂniÂşin və 17 milÂyon ton yük daÂşıÂnaÂcaÂğı ehÂti mal oluÂnur.
BaÂkı-TbiÂliÂsi-Qars dəÂmir yoÂlu "Şərq-Qərb nəqÂliyÂyat dəhÂliÂzinÂdə yükÂdaÂşıÂmaÂlaÂrın qiyÂməÂtiÂni aşaÂğı sa laÂcaq, malÂlaÂrın çatÂdıÂrılÂma müdÂdə tiÂni qıÂsalÂdaÂcaq. Bu yol heÂsaÂbıÂna yükÂləÂri ÇiÂnin şərq əyaÂlətÂləÂrinÂdən TürÂkiÂyəÂyə qəÂdər 15-20 güÂnə nəql etÂmək mümÂkünÂdür. AlÂterÂnaÂtiv də niz yolÂlaÂrı ilə bu rəÂqəm 40-45 gün təşÂkil edir.
BunÂdan başÂqa MərÂkəÂzi AsiÂya öl kəÂləÂriÂnin AvÂroÂpaÂya çıÂxıÂşı asanÂlaÂşa caq. EyÂni zaÂmanÂda, ƏfÂqaÂnısÂtaÂnın da imÂkanÂlaÂrı unuÂdulÂmaÂmaÂlıÂdır. Qərb geoloqÂlaÂrı təÂrəÂfinÂdən bir neÂçə il önÂcə bu ölÂkəÂdə nəÂhəng həcmÂdə, ümuÂmi dəÂyəÂri bir trilÂyon dolÂlaÂra bəÂraÂbər dəÂmir, qıÂzıl, mis, koÂbalt və moÂlibÂden ehÂtiÂyatÂlaÂrı aşÂkarÂlanÂmışÂ dır. Bu amiÂli beÂlə isÂtisÂna etÂdikÂdə, dəhÂliÂzin efÂfekÂtivÂliÂyi yeÂnə də qiy mətÂli olaÂraq qaÂlır.
Heç şübÂhə yoxÂdur ki, bu laÂyiÂhəÂnin imÂkanÂlaÂrınÂdan qonÂşu RuÂsiÂya nın da isÂtiÂfaÂdə etÂməÂsi realÂlıÂğa ya xın ehÂtiÂmalÂdır. Bu, ilk növÂbəÂdə RuÂsiÂya ilə TürÂkiÂyə araÂsınÂda son zaÂmanÂlar kəsÂkin arÂtan xaÂriÂci tiÂca rət dövÂriyÂyəÂsi ilə əlaÂqəÂdarÂdır. Mə lumÂdur ki, haÂzırÂda bu iki ölÂkə araÂsınÂda dəÂmir yoÂlu bağÂlanÂtıÂsı yoxÂdur. Bu laÂyiÂhə isə həÂmin bağ lanÂtıÂlaÂrı AzərÂbayÂcan üzəÂrinÂdən gerÂçəkÂləşÂdiÂrə biÂlər.
BaÂkı-TbiÂliÂsi-Qars dəÂmir yoÂlu həmÂçiÂnin TürÂkiÂyəÂnin MerÂsin liÂmaÂÂ nı vaÂsiÂtəÂsi iləAraÂlıq dəÂniÂzireÂgionuÂna çıÂxıÂşı təÂmin edir. Bu da öz növÂÂ bəÂsinÂdə laÂyiÂhəÂnin əlaÂvə üsÂtünÂlükÂÂ ləÂrinÂdənÂdir.
AzərÂbayÂcan isə BaÂkı-TbiÂliÂsi-Qars dəÂmir yoÂlu vaÂsiÂtəÂsi ilə TürÂkiÂyə ilə birÂbaÂşa dəÂmir yoÂlu əlaÂqəÂsi yaÂratÂmaqÂla iki dövÂlət araÂsınÂda olan müÂnaÂsiÂbətÂləÂri daÂha da möh kəmÂlənÂdiÂrəÂcək. Bu laÂyiÂhə NaxÂçı van MuxÂtar ResÂpubÂliÂkaÂsıÂnı bloÂkaÂÂdaÂdan çıÂxaÂraÂraq onun nəqÂliyÂyat müsÂtəÂqilÂliÂyiÂnin təÂmin edilÂməÂsin də də vaÂcib amilÂlərÂdənÂdir. BeÂlə ki, ErÂməÂnisÂtaÂnın AzərÂbayÂcaÂna mə lum təÂcaÂvüÂzü nəÂtiÂcəÂsinÂdə payÂtaxt BaÂkıÂnı NaxÂçıÂvanÂla birÂləşÂdiÂrən qu ru nəqÂliyÂyat komÂmuÂniÂkaÂsiÂyaÂlaÂrı bağÂlanÂmışÂdır. Ona göÂrə də Azər bayÂcan höÂkuÂməÂti AsÂtaÂra-RəştNaxÂçıÂvan dəÂmir yoÂluÂnun inÂşaÂsıÂna maÂraq gösÂtərÂməkÂlə, eyÂni zaÂman da, BaÂkı-TbiÂliÂsi-Qars dəÂmir yoÂlu xətÂti laÂyiÂhəÂsi ilə bağÂlı QarsÂdan NaxÂçıÂvaÂna ayÂrıÂca bir dəÂmir yoÂlu qoÂluÂnun çəÂkilÂməÂsiÂni növÂbəÂti bir plan kiÂmi nəÂzərÂdən keÂçiÂrir. Bu nunÂla da NaxÂçıÂvan MuxÂtar Res pubÂliÂkaÂsıÂnın nəqÂliyÂyat probÂleÂmi tam həll ediÂləÂcək.
BeÂləÂlikÂlə, AvÂroÂpa ilə AsiÂya araÂÂ sınÂda daÂşıÂmaÂlarÂda yeÂkun bənd saÂÂ yıÂlan BaÂkı-TbiÂliÂsi-Qars dəÂmir yoÂlu xətÂti həm siÂyaÂsi, həm iqÂtiÂsaÂdi, həm də stÂraÂteÂji baÂxımÂdan böÂyük əhəÂÂ miyÂyət daÂşıÂyır və AzərÂbayÂcan xalÂÂ qı bunÂdan sonÂra uzun ilÂlər ərÂzinÂdə bu qloÂbal laÂyiÂhəÂdən fayÂdaÂlaÂnaÂcaq, gəÂləÂcək nəÂsilÂlər onun bəhÂrəÂsiÂni göÂÂ rəÂcəkÂlər.
- CaÂvid müəlÂlim, "ŞiÂmal-CəÂnub beyÂnəlÂxalq nəqÂliyÂyat dəhÂliÂzi üzÂrə dəÂmir yoÂluÂnun inÂşaÂsı işÂləÂri hanÂsı mərÂhəÂləÂdəÂdir?
- AzərÂbayÂcan PreÂziÂdenÂti cəÂnab İlÂham ƏliÂyeÂvin tapÂşıÂrıqÂlaÂrı əsaÂsın da ölÂkəÂmizÂdə, eyÂni zaÂmanÂda, "Şi mal-CəÂnub nəqÂliyÂyat dəhÂliÂziÂnin inÂkiÂşaÂfı isÂtiÂqaÂməÂtinÂdə önəmÂli ad dımÂlar atıÂlır. AzərÂbayÂcan, RuÂsiÂya və İran dövÂlət başÂçıÂlaÂrıÂnın 2016- 2017-ci ilÂlərÂdə keÂçirÂdikÂləÂri üçÂtəÂrəfÂli göÂrüşÂlər, eyÂni zaÂmanÂda, apaÂrıÂlan ikiÂtəÂrəfÂli daÂnıÂşıqÂlar, oraÂda müÂzaÂkiÂrə oluÂnan məÂsəÂləÂlər və qəÂbul edi lən qəÂrarÂlar birÂbaÂşa "ŞiÂmal-CəÂnub beyÂnəlÂxalq nəqÂliyÂyat dəhÂliÂziÂnin in kiÂşaÂfıÂna təÂsir gösÂtəÂrir.
2016-cı il fevÂraÂlın 23-də Azər bayÂcan ResÂpubÂliÂkaÂsıÂnın PreÂziÂdenÂti İlÂham ƏliÂyeÂvin İran İsÂlam ResÂpub liÂkaÂsıÂna səÂfəÂri zaÂmaÂnı "AzərÂbayÂcan ResÂpubÂliÂkaÂsı HöÂkuÂməÂti ilə İran İs lam ResÂpubÂliÂkaÂsı HöÂkuÂməÂti ara sınÂda AzərÂbayÂcan və İran dəÂmir yolÂlaÂrıÂnın əlaÂqəÂlənÂdiÂrilÂməÂsi haq qınÂda ÇərÂçiÂvə SaÂziÂşi və bu saÂzişÂlə birÂbaÂşa əlaÂqəÂsi olan "AzərÂbayÂcan DəÂmir YolÂlaÂrı QSC ilə İran İsÂlam ResÂpubÂliÂkaÂsıÂnın DəÂmir YolÂlaÂrı ara sınÂda "AzərÂbayÂcan-İran dövÂlət sərÂhəÂdinÂdə AsÂtaÂra çaÂyı üzəÂrinÂdə də mir yoÂlu körÂpüÂsüÂnün tiÂkinÂtiÂsi haqÂqınÂda MüÂqaÂviÂlə imÂzaÂlaÂnıb. ƏlÂdə ediÂlən ikiÂtəÂrəfÂli raÂzıÂlıÂğa əsaÂsən iri infÂrastÂrukÂtur laÂyiÂhəÂsiÂnə - AzərÂbay can və İran dəÂmir yolÂlaÂrıÂnın birÂləşÂ ÂdiÂrilÂməÂsiÂnə dair işÂləÂrə start veÂrilÂdi. İlÂkin mərÂhəÂləÂdə AzərÂbayÂcaÂnın As taÂra stanÂsiÂyaÂsı ilə İraÂnın AsÂtaÂra stanÂsiÂyaÂsı araÂsınÂda dəÂmir yoÂluÂnun və iki dövÂlət sərÂhəÂdinÂdə dəÂmir yo lu körÂpüÂsüÂnün inÂşaÂsıÂna başÂlaÂnıÂlıb.
TəÂməÂli 2016-cı il apÂreÂlin 20-də qoÂyuÂlan AsÂtaÂra çaÂyı üzəÂrinÂdə 82,5 metr uzunÂluÂğu, 8 metr hünÂdürÂlü yü və 11,8 metr eni olan körÂpüÂnün tiÂkinÂtiÂsi də tam yeÂkunÂlaşÂdıÂrıÂlıb. BuÂnunÂla yaÂnaÂşı AzərÂbayÂcaÂnın As taÂra stanÂsiÂyaÂsınÂdan İran sərÂhəÂdiÂnə qəÂdər 8,5 km əsas yol, 7,52 km stanÂsiÂyaÂdaÂxiÂli yolÂlar, ümuÂmiÂlikÂdə isə 16 km-dən arÂtıq dəÂmir yoÂluÂnun tiÂkinÂtiÂsi tam baÂşa çatÂdıÂrıÂlıb. BeÂlə likÂlə, AzərÂbayÂcan əraÂziÂsinÂdə büÂtün işÂlər arÂtıq taÂmamÂlaÂnıb, yəÂni büÂtün infÂrastÂrukÂtur haÂzırÂdır.
Bu gün İran təÂrəÂfinÂdə 1,4 km-lik dəÂmir yoÂluÂnun və İran əraÂziÂsinÂdə yerÂləÂşən AsÂtaÂra stanÂsiÂyaÂsıÂnın biÂna sıÂnın inÂşa işÂləÂri apaÂrıÂlır ki, bunÂlaÂrın da 2017-ci il deÂkabÂrın sonÂlaÂrınÂda taÂmamÂlaÂnaÂcaÂğı nəÂzərÂdə tuÂtuÂlur. Elə həÂmin taÂrixÂdə ilk yük qaÂtaÂrıÂnın AzərÂbayÂcanÂdan İraÂna yoÂla saÂlın maÂsı planÂlaşÂdıÂrıÂlır.
AsÂtaÂra-AsÂtaÂra dəÂmir yoÂluÂnun inÂşaÂsı baÂşa çatÂdıqÂdan sonÂra AzərÂÂbayÂcanÂla İran araÂsınÂda tranÂzit yükÂləÂrin daÂşınÂmaÂsı hər iki təÂrəf üçün asanÂlaÂşaÂcaq. BunÂdan əlaÂvə iki öl kəÂnin dəÂmir yolÂlaÂrıÂnı tam birÂləşÂ dirÂmək məqÂsəÂdi ilə 167 km-lik As taÂra-Rəşt dəÂmir yoÂluÂnun inÂşaÂsıÂna start veÂrilÂməÂliÂdir. Bu işÂlər Azər bayÂcan höÂkuÂməÂtiÂnin ayırÂdıÂğı kre dit heÂsaÂbıÂna həÂyaÂta keÂçiÂriÂləÂcək. Bü tün işÂlər yeÂkunÂlaÂşanÂdan sonÂra SkanÂdiÂnaÂviÂya ölÂkəÂləÂri, RuÂsiÂya, AzərÂbayÂcan və İraÂnın dəÂmir yolÂlaÂrı bir şəÂbəÂkəÂdə birÂləÂşəÂcək və ŞiÂmal dan İran körÂfəÂziÂnə qəÂdər vaÂhid dəÂmir yoÂlu forÂmaÂlaÂşaÂcaq.
- "AzərÂbayÂcan DəÂmir YolÂlaÂrı QaÂpaÂlı SəhmÂdar CəÂmiyÂyəÂti ölÂkəÂmiÂzin diÂnaÂmik inÂkiÂşaf edən, böÂyük iqÂtiÂsaÂdi töhÂfəÂlər vəd edən quÂruÂmuÂdur. ÜmumiyÂyətÂlə, rəhÂbərÂlik etÂdiÂyiÂniz idaÂrəÂdə son ilÂlər apaÂrıÂlan isÂlaÂhatÂlar hanÂsı nailiyÂyətÂləÂrin əldə olunÂmaÂsıÂna gəÂtiÂrib çıÂxardı?
- AzərÂbayÂcan ResÂpubÂliÂkaÂsıÂnın PreÂziÂdenÂti cəÂnab İlÂham ƏliÂyeÂvin diqÂqət və qayÂğıÂsı, tapÂşıÂrıq və gös təÂrişÂləÂri nəÂtiÂcəÂsinÂdə son ilÂlər res pubÂliÂkaÂmıÂzın əraÂziÂsinÂdə mövÂcud olan dəÂmir yolÂlaÂrıÂnın inÂkiÂşaf etÂdi rilÂməÂsi və beyÂnəlÂxalq stanÂdartÂlar əsaÂsınÂda rəÂqaÂbəÂtə daÂvamÂlı vəÂziy yəÂtə gəÂtiÂrilÂməÂsi isÂtiÂqaÂməÂtinÂdə bö yük işÂlər göÂrülÂmüş, həmÂçiÂnin də mir yoÂlu sisÂteÂminÂdə bir sıÂra iri laÂyiÂhəÂlər həÂyaÂta keÂçiÂrilÂmiş, ölÂkəÂmiÂzin tranÂzit poÂtenÂsialıÂnın gücÂlənÂdiÂril məÂsinÂdə məqÂsədÂyönÂlü və uğurÂlu adÂdımÂlar atılÂmışÂdır.
HaÂzırÂda "AzərÂbayÂcan DəÂmir YolÂlaÂrı QSC təÂrəÂfinÂdən həÂrəÂkət heÂyəÂtiÂnin yeÂniÂlənÂməÂsi, sərÂniÂşin və yük daÂşıÂmaÂlaÂrınÂda opeÂraÂtivÂliÂyin və təhÂlüÂkəÂsizÂliÂyin təÂmin olunÂmaÂsı, xidÂmət keyÂfiyÂyəÂtiÂnin beyÂnəlÂxalq stanÂdartÂlar əsaÂsınÂda yükÂsəlÂdilÂmə si, daÂxiÂli insÂtiÂtuÂsional sisÂteÂmin tək milÂləşÂdiÂrilÂməÂsi, haÂbeÂlə ölÂkəÂnin id xal-ixÂrac poÂtenÂsialıÂnın arÂtıÂrılÂmaÂsı isÂtiÂqaÂməÂtinÂdə bir sıÂra laÂyiÂhəÂlər icÂra edilÂməkÂdəÂdir.
Bu gün AzərÂbayÂcan dəÂmir yolÂlaÂrıÂnın ümuÂmi uzunÂluÂğu 2910 km təşÂkil edir ki, onun da 60%-i elekt rikÂləşÂdiÂrilÂmiş yolÂdur. DəÂmir yolÂlar avÂtoÂmatÂlaşÂdıÂrılÂmış işaÂrəÂverÂmə sis teÂmi ilə təcÂhiz oluÂnub. AzərÂbayÂcan dəÂmir yolÂlaÂrınÂda yeÂniÂlənÂmə proÂseÂsiÂnin vaÂcib hisÂsəÂsi olan infÂrastÂruk tur əsasÂlı təÂmir ediÂlir və yeÂni dəÂmir yolÂlaÂrı tiÂkiÂlir. Bu işÂlər çərÂçiÂvəÂsinÂdə yolÂlaÂrın üst quÂruÂluÂşuÂnun və elekt rik təcÂhiÂzaÂtı sisÂteÂmiÂnin yeÂniÂdən quÂrulÂmaÂsı, işaÂrəÂverÂmə və raÂbiÂtə sisÂtemÂləÂriÂnin təkÂmilÂləşÂdiÂrilÂməÂsi, mərÂkəzÂləşÂdiÂrilÂmiş disÂpetÂçer ida rəetÂmə sisÂteÂmiÂnin yaÂraÂdılÂmaÂsı hə yaÂta keÂçiÂriÂlir.
AzərÂbayÂcan dəÂmir yolÂlaÂrınÂda həÂrəÂkət tərÂkiÂbiÂnin yeÂniÂlənÂməÂsiÂnə dair çoxÂtəÂrəfÂli işÂlər apaÂrıÂlır. Yük vaÂqon parÂkıÂnın 60%-i yeÂniÂləÂnib. EyÂni ilə loÂkoÂmoÂtiv parÂkın yeÂni dənÂquÂrulÂmaÂsı məqÂsəÂdi ilə yeÂni elektÂroÂvoz və tepÂloÂvozÂlar alıÂnıb ki, onÂlaÂrın araÂsınÂda FranÂsaÂnın "AlsÂtom şirÂkəÂtiÂnin isÂtehÂsaÂlı olan 50 ədəd müasir elektÂroÂvozÂlar da var.
BuÂnunÂla yaÂnaÂşı BaÂkı-SumÂqaÂyıt süÂrət qaÂtaÂrı, haÂbeÂlə NaxÂçıÂvan-TəbÂÂriz-MəşÂhəd qaÂtaÂrı isÂtiÂfaÂdəÂyə veÂrilÂÂmiş, buÂnunÂla bağÂlı büÂtün müÂvaÂfiq infÂrastÂrukÂtur şəÂbəÂkəÂsi quÂrulÂmuşÂ dur.
ÖlÂkə rəhÂbəÂri İlÂham ƏliÂyev cə nabÂlaÂrı təÂrəÂfinÂdən vəÂtənÂdaş və in san məmÂnunÂluÂğuÂnun təÂmiÂni məq səÂdi ilə forÂmaÂlaşÂdıÂrılÂmış və dünÂya səÂviyÂyəÂsinÂdə taÂnınÂmış bir brenÂdə çevÂrilÂmiş ASAN inÂnoÂvaÂtiv sisÂteÂmi çərÂçiÂvəÂsinÂdə dəÂmir yolÂlaÂrınÂda mü hüm isÂlaÂhatÂlar həÂyaÂta keÂçiÂrilÂmişÂ dir. BeÂlə ki, 2016-cı ilÂdə cəÂnab PreÂÂziÂdenÂtin açıÂlış məÂraÂsiÂminÂdə işÂtiÂrak etÂdiÂyi "ASAN qaÂtar isÂtiÂfaÂdəÂyə ve rilÂmişÂdir. BuÂnunÂla da inÂsanÂlaÂrın məmÂnunÂluÂğuÂnun təÂmin edilÂməÂsi isÂtiÂqaÂməÂtinÂdə daÂha bir inÂnoÂvaÂtivÂli yə nail olunÂmuş, reÂgionÂlarÂda əhaÂliÂnin mövÂcud təÂləÂbatÂlaÂrıÂnın ödəÂnil məÂsi proÂseÂsi asanÂlaşÂdıÂrılÂmışÂdır.
2015-2016-cı ilÂlərÂdə cəÂmiyÂyəÂtin yerÂləşÂdiÂyi inÂziÂbaÂti biÂna əsasÂlı təÂmir edilÂmiş, BaÂkı SərÂniÂşin VağÂzaÂlıÂnın biÂnaÂsı, eləÂcə də bölÂgəÂlərÂdə 18 də mirÂyol vağÂzaÂlı əsasÂlı təÂmir oluÂna raq yeÂniÂdən quÂrulÂmuş, müasir stanÂdartÂlaÂra caÂvab veÂrən və inÂsan laÂrın məmÂnunÂluÂğuÂnu təÂmin edən səÂviyÂyəÂyə çatÂdıÂrılÂmışÂdır. AtılÂmış uğurÂlu adÂdımÂlaÂrın daÂvaÂmı olaÂraq, sərÂniÂşinÂləÂrin raÂhatÂlıÂğıÂnı təÂmin et mək məqÂsəÂdi ilə biÂletÂləÂrin "on layn saÂtıÂşıÂna başÂlaÂnılÂmışÂdır.
Yük daÂşıÂmaÂlaÂrıÂna gəlÂdikÂdə isə bu saÂhəÂdə siÂfaÂrişÂləÂrin "onÂlayn şə kilÂdə veÂrilÂməÂsi və taÂrifÂləÂrin "on layn heÂsabÂlanÂmaÂsı işÂləÂri icÂra olunÂmuşÂdur. Bu inÂnoÂvaÂtiv tədÂbir də öz növÂbəÂsinÂdə dəÂmir yolÂlaÂrı ilə yük daÂşıÂmaÂlaÂrıÂnın həcÂmiÂnin artÂmaÂsıÂna təÂkan veÂrəÂcəkÂdir. HaÂzırÂda "ADY QSC-də yük daÂşıÂmaÂlaÂrıÂnın idaÂrə olunÂmaÂsı üzÂrə "ADY SMART adÂlı avÂtoÂmatÂlaşÂdıÂrılÂmış idaÂrəetÂmə sis teÂmi yaÂraÂdıÂlıb. SisÂtem vaÂsiÂtəÂsi ilə yükÂləÂrin nəqÂlinÂdə, yükÂləÂmə-bo şaltÂma əməÂliyÂyatÂlaÂrınÂda vaxt itÂki siÂnin azalÂdılÂmaÂsı, həÂrəÂkət heÂyəÂti nin stanÂsiÂyaÂlarÂda durÂma müdÂdəÂti nin miÂniÂmuÂma enÂdiÂrilÂməÂsi, məÂlu matÂlaÂrın opeÂraÂtiv müÂbaÂdiÂləÂsi, ana liÂtik heÂsaÂbatÂlaÂrın haÂzırÂlanÂmaÂsı və diÂgər əməÂliyÂyatÂlaÂrı tez və raÂhat hə yaÂta keÂçirÂmək olur.
Bu işÂlərÂlə eyÂni vaxtÂda AzərÂbay can dəÂmir yolÂlaÂrınÂda idaÂrəetÂmə sisÂteÂmiÂnin təkÂmilÂləşÂdiÂrilÂməÂsi məq səÂdi ilə dünÂyaÂda özüÂnü doğÂrulÂdan "OracÂle ERP sisÂteÂmiÂnin tətÂbiÂqiÂnə başÂlaÂnıÂlıb. BuÂnunÂla maÂliyÂyə nəÂza rəÂti və gəÂlir xərcÂləÂriÂnin opÂtiÂmalÂlaşÂ dıÂrılÂmaÂsı mümÂkünÂdür. AzərÂbayÂcaÂnın tranÂzit poÂtenÂsialı nın arÂtıÂrılÂmaÂsı məqÂsəÂdi ilə "Azər bayÂcan DəÂmir YolÂlaÂrı QSC təÂrə finÂdən ölÂkə əraÂziÂsinÂdən keÂçən beyÂnəlÂxalq nəqÂliyÂyat dəhÂlizÂləÂriÂnin in kiÂşaÂfı isÂtiÂqaÂməÂtinÂdə müÂhüm ad dımÂlar atıÂlıb.
- ReÂgionÂlaÂra və BaÂkı kəndÂləÂrinə süÂrət qaÂtarÂlaÂrıÂnın işÂləÂməÂsi ilə bağÂlı məÂsəÂləÂlər günÂdəmÂdəÂdir. Bu isÂtiÂqaÂmətÂdə hanÂsı işÂləÂrin göÂrülÂməÂsi planÂlaşÂdıÂrıÂlır?
- AzərÂbayÂcan PreÂziÂdenÂti cəÂnab İlÂham ƏliÂyeÂvin işÂtiÂraÂkı ilə 2015-ci il sentÂyabÂrın 12-də 84 km uzunÂluÂğu olan BaÂkı-SumÂqaÂyıt marşÂruÂtu ilə həÂrəÂkət edən süÂrətÂli elektÂrik qaÂtaÂrı isÂtiÂfaÂdəÂyə veÂriÂlib. HəÂmin süÂrət qa taÂrı qıÂsa müdÂdət ərÂzinÂdə böÂyük poÂpulÂyarÂlıq qaÂzaÂnıb. Ötən dövr ər zinÂdə bu qaÂtarÂdan arÂtıq 2 milÂyonÂdan çox vəÂtənÂdaÂşıÂmız isÂtiÂfaÂdə edib. BaÂkı-SumÂqaÂyıt marşÂruÂtu ilə həÂrə kət edən süÂrətÂli elektÂrik qaÂtaÂrı Bakı-SumÂqaÂyıt maÂgistÂral avÂtoÂmoÂbil yoÂlunÂda tıÂxacÂlaÂrın azalÂmaÂsıÂna şəÂÂrait yaÂraÂdıb.
AzərÂbayÂcan PreÂziÂdenÂti İlÂham ƏliÂyeÂvin tapÂşıÂrıÂğıÂna əsaÂsən res pubÂliÂkaÂmızÂda süÂrət qaÂtarÂlaÂrı marşÂ ÂrutÂlaÂrıÂnın geÂnişÂlənÂdiÂrilÂməÂsi isÂtiÂqa məÂtinÂdə işÂlər göÂrüÂlür. HaÂzırÂda 98 km uzunÂluÂğu olan BaÂkı-PirÂşaÂğıSumÂqaÂyıt dəÂmir yoÂlunÂda təÂmir işÂ ləÂri apaÂrıÂlır ki, buÂnun nəÂtiÂcəÂsinÂdə də BaÂkı-BiÂləÂcəÂri-SumÂqaÂyıt-PirÂşaÂğıBaÂkı dairəÂvi dəÂmir yoÂlu sərÂniÂşinÂləÂrin ixÂtiÂyaÂrıÂna veÂriÂləÂcək. BunÂdan başqa BaÂkı-GənÂcə süÂrət qaÂtaÂrıÂnın da 2018-ci ilÂdə isÂtiÂfaÂdəÂyə veÂrilÂməÂsi planlaşdırılır.
Qeyd edim ki, işÂlər buÂnunÂla bitÂÂmir. ArÂtıq BaÂkı və AbÂşeÂron şəÂhəÂrÂətÂraÂfı elektÂrik qaÂtarÂlaÂrıÂnın həÂrəÂkəÂti nin bərÂpaÂsı ilə bağÂlı bir sıÂra tədbirlər göÂrüÂlür. BaÂkı-BaÂkıÂxaÂnov-ZiÂrə, Ba kı-ZabÂrat-BağÂlar, BaÂkı-YeÂni SuÂraÂxaÂnı-HövÂsan, BaÂkı-YeÂni SuÂraÂxaÂnı-Ha va liÂmaÂnı marşÂrutÂlaÂrı üzÂrə süÂrət qaÂtarÂlaÂrıÂnın isÂtiÂfaÂdəÂyə veÂrilÂməÂsi ilə bağÂlı ilÂkin mərÂhəÂləÂdə təÂləb oluÂnan texÂniÂki işÂlər həÂyaÂta keÂçiÂriÂlir.
AzərÂbayÂcanÂda tuÂrizÂmin inÂkiÂşaf etÂdiÂrilÂməÂsi məqÂsəÂdi ilə dəÂmir yoÂlu infÂrastÂrukÂtuÂruÂnun geÂnişÂlənÂdiÂril məÂsi tələbinə uyğun "AzərÂbayÂcan DəÂmir YolÂlaÂrı QSC təÂrəÂfinÂdən öl kəÂmiÂzin tuÂrizm mərÂkəzÂləÂriÂnə sər niÂşin daÂşıÂmaÂlaÂrıÂnın həÂyaÂta keÂçiÂril məÂsi üçün texÂniÂki əsasÂlanÂdırÂmaÂlar arÂtıq haÂzırÂlaÂnıb. GəÂləÂcəkÂdə BaÂkıLəÂki-QəÂbəÂlə və BaÂkı-XuÂdat-ŞahÂdağ dəÂmir yolÂlaÂrıÂnın tiÂkinÂtiÂsi apaÂrıÂlaÂÂraq bu isÂtiÂqaÂmətÂlərÂdə də süÂrətÂli qaÂtarÂlaÂrın isÂtisÂmaÂra veÂriÂləÂcəÂyi nə zərÂdə tuÂtuÂlub.